کارشناسان ارشد حقوق بین الملل در موسسه حقوقی وکلای مهر آفرین رجبی علاوه بر اینکه در این مقاله نگارشی را از علل ایجاد تابعیت مضاعف خواهند داشت ، این نکته را متذکر می شوند تا علاقمندان به تابعیت های دوگانه و چندگانه خواستار روش های قانونی مهاجرت بدانند در حقوق بین الملل همانطور که بی تابعیتی در این عرصه سبب بروز مشکلاتی برای فرد خواهد بود و مطابق با معاهده 1951 ژنو اشخاص بدون تابعیت بر اساس قوانین کشورها ، تبعه هیچ یک از آن ها نبوده و با آن ها مانند آوارگان رفتار می گردد ، داشتن تابعیت دوگانه ( تابعیت مضاعف ) ، یا چند تابعیتی نیز برای افراد مشکلاتی را بوجود خواهد آورد .
ایجاد تابعیت مضاعف
در واقع شخصی که دارای تابعیت مضاعف و یا تابعیت چندگانه است ، در برابر هر یک از دولت ها تکالیفی را خواهد داشت . تکالیفی مانند خدمت نظام وضیفه ، پرداخت مالیات به هر دو کشور و غیره که گاهاً عدم حمایت سیاسی دولت های متبوع در برابر یکدیگر را نیز به دنبال خواهد داشت .
به طور کلی بر اساس اصول کلی حاکم بر تابعیت ، هیچ فردی نباید بیش از یک تابعیت داشته باشد ، اما آنچه که به دلایل مختلف اتفاق می افتد نقض این اصل را به همراه دارد . عوامل مختلفی باعث می شوند تا یک شخص به طور همزمان تابعیت بیش از یک کشور را داشته باشد . مهم ترین عامل ها در بروز تابعیت مضاعف را می توان در اثر تعارض قوانین دولت ها راجع به روش های تحصیل تابعیت دانست.
در مهم ترین عوامل موجود در ایجاد تابعیت مضاعف ، عواملی همچون تعارض در سیستم خاک و سیستم خون ، ازدواج ، تحصیل در کشورها و اقامت پس از آن ، تابعیت فرزندان صغیر ، الحاق و واگذاری سرزمین دانست .
تابعیت مضاعف به علت اختلاف روش های پذیرفته شده توسط دولت ها
چنانچه که قبلا توضیح داده شد ، روش های تحصیل تابعیت از طریق سیستم خون وسیستم خاک صورت می پذیرد . اما در بعضی از کشورها سیستم خون مورد قبول واقع شده است و در بعضی از کشور ها سیستم خاک مورد پذیرش است و در برخی از آن ها نیز هر دوسیستم اعمال می گردد . لذا از آنجایی که هردولتی برای خود یکسری مقررات وقوانینی دارد وعموما دولت ها به یک سیستم عمل نمی نمایند ، ناچارا تابعیت مضاعف پدید می آید .
برای مثال دربند 2 ماده 976 ق . م ایران فرزند هر پدر ایرانی را با این که در خارج از ایران متولد شده باشد ایرانی می شناسد ، یعنی در این ماده اصل خون مورد قبول قانون گذار واقع شده است . حال اگر طفلی که پدر ایرانی دارد در کشوری که اصل خاک را اعمال می کند به دنیا آمده باشد ؛ در این صورت این طفل از بدو تولد دارای تابعیت مضاعف می گردد . یعنی هم دارای تابعیت ایران بوده وهم دارای تابعیت آن کشوری که در آنجا متولد شده است .
تابعیت مضاعف به علت ازدواج
تابعیت مضاعف ممکن است براثر ازدواج بین زن ومردی که دارای تابعیت های مختلف می باشند به وجود آید . علت ایجاد تابعیت مضاعف ناشی از ازدواج ، آن است که اغلب کشور ها در قوانین شان مقرر کرده اند ، چنانچه زنی که تبعه خارجه است با مردی که تبعه کشور دیگر است ازدواج نماید ، آن زن به تابعیت کشور متبوعه شوهردرمی آید . حال اگر مملکت متبوعه زن ، تابعیت اصلی وی را حفظ کند چنین زنی دارای تابعیت مضاعف میشود .
تابعیت مضاعف در تحصیل تابعیت جدید با حفظ تابعیت قدیم
در صورتی که شخص با حفظ تابعیت قدیم ، تابعیت جدیدی به دست آورد ، تابعیت مضاعف ایجاد می شود . به عنوان نمونه میتوان به بند 2 از ماده 25 قانون آلمانی دلبروک مصوب 22ژوئیه 1913 اشاره کرد ، این ماده که اکنون نسخ شده است مقرر می داشت کسی که قبل از تحصیل تابعیت خارجی از مقام صلاحیتدار کشور محل تولدش اجازه کتبی برای حفظ تابعیت خود بگیرد تابعیت آلمانی اش را از دست نمی دهد.
تابعیت مضاعف و مثال هایی برای آن
زوجی را در نظر بگیرید که تابعیت کشوری با سیستم خون ( برای مثال فرانسه) را دارند. حالا اگر فرزندی از این زوج در کشوری با سیستم تابعیتی خاک ( برای مثال برزیل ) بدنیا بیاید، این فرزند بر اساس سیستم تابعیتی کشور والدین (فرانسه)، تابعیت فرانسوی و از طرفی به دلیل تولد در کشور برزیل، تابعیت برزیلی را خواهد داشت. لذا فرزند متولد شده دارای تابعیت مضاعف خواهد بود.
و یا برای مثالی دیگر دربند 2 ماده 976 ق . م ایران فرزند هر پدر ایرانی را با این که در خارج از ایران متولد شده باشد ایرانی می شناسد ، یعنی در این ماده اصل خون مورد قبول قانون گذار واقع شده است . حال اگر طفلی که پدر ایرانی دارد در کشوری که اصل خاک را اعمال می کند به دنیا آمده باشد ؛ در این صورت این طفل از بدو تولد دارای تابعیت مضاعف می گردد . یعنی هم دارای تابعیت ایران بوده وهم دارای تابعیت آن کشوری که در آنجا متولد شده است .
خانمی با تابعیت کشور انگلستان را درنظر بگیرید که با مردی ایرانی ازدواج کرده است. حال با توجه به قوانین حقوقی ایران ( ماده 976 قانون مدنی ) که اعلام می دارد همسر مرد ایرانی، تابعیت ایرانی دارد، این خانم تابعیت ایرانی را خواهد داشت. از طرفی باتوجه به قوانین کشور انگلستان، تابعیت زوجین مستقل می باشد، لذا این خانم دارای تابعیت مضاعف خواهد شد.
بنابراین متقاضیانی که قصد دارند با استفاده از روش های قانونی مهاجرت ، به اقامت دائم و تابعیت کشور دیگری دست یابند ، بهتر است قبل از هر اقدامی با کارشناسان و مشاوران زبده در بحث حقوق بین الملل خصوصی مشورت نمایند . مشاوران موسسه حقوقی مهر آفرین رجبی پاسخگوی سوالات شما عزیزان در مسائل حقوقی تابعیت مضاعف و علل ایجاد آن خواهند بود.
